Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Güneş A. (Yürütücü), Ünlükara A. , Demirel B. , Beyzi E. , İrik H. , Say A.
Dünyada ve ülkemizde, küresel iklim değişikliklerine bağlı olarak su kaynakları giderek azalmaya başlamıştır. Buna bağlı olarak azalan yağış miktarı ve varolan su kaynaklarındaki su seviyelerinin oldukça düşük düzeylerde olması, tarımda önemli sorunlara yol açmaktadır. Bu sorunların başında, bitkilerde meydana gelen önemli verim kayıpları gelmektedir. Burada önemli etkenlerden biri de kuraklıktır. Bir bölgede nem miktarının dengesizliğinden kaynaklanan kuraklık, doğal bir iklim olayıdır ve herhangi bir zamanda meydana gelebilmektedir. Kuraklık genellikle yavaş bir şekilde gelişmekte ve uzun dönemler etkisini göstermektedir. Bu nedenle yetiştiriciliği yapılan önemli kültür bitkilerinden birisi ve su stresine karşı duyarlı olan patates bitkisine (Solanum tuberosum L. Agria), bitki gelişim düzenleyicilerden olan Triakontanol (TRIA) uygulanarak, patatesin verimine, su stresine duyarlılığına etkileri ile fizyolojik ve biyokimyasal etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında triakontanol ekstraksiyonu yoncasıyla meşhur Kayseri’de yonca bitkisinden yapılacaktır.
TRIA ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde daha çok bahçe bitkileri ve tıbbi aromatik bitkiler özelinde olduğu ve bu çalışmalarda da TRIA’nın daha çok verim üzerine etkilerinin incelendiği görülmüştür. Patates bitkisinde ise yapılmış çok az çalışma olmakla birlikteyine TRİA’nın verim üzerine etkileri incelenmiştir. Tatlı patates bitkisinde TRIA miktarı artışında verimde önemli düzeyde artış olduğu, giberallik asit (GA), naftalin asetik asit (NAA), indol asetik asit (IAA) ve salisilik asit (SA) uygulamaları ile de verim artışı meydana geldiği bildirilmiştir. Ancak bu gelişim düzenleyicilerinin birlikte etkileri ve bitki fizyolojik parametrelerine etkileri değerlendirilmemiş olup, bu çalışmamızda önemli bir çeşit olan Agria patates çeşidinde, kuraklık gibi stres faktörlerinde meydana gelen fizyolojik değişimler ve buna bağlı olarak oluşacak ürün miktarlarının değerlendirilecektir. Yoncadan triakontanol (TRIA) ekstraksiyonundan sonra sera koşullarında normal şartlar altında 5 farklı TRIA dozları (0, 1, 5, 10 ve 20 µM) tekbaşına ve indol asetik asit (IAA), giberallik asit (GA), absisik asit (ABA), salisilik asit (SA) ile birlikte ikili kombinasyonlar şeklinde uygulanacaktır. TRIA dışındaki diğer büyüme düzenleyicilerin optimum dozlar (5.0 µM IAA; 5.0 µM SA; 5.0 µM GA3 ve 5.0 µM ABA) dikkate alınacak ve TRIA ile söz konusu bitki gelişim düzenleyicilerin etkinliği test edilecektir. TRIA yaprak, toprak ve toprak+yapraktan olmak üzere üç farklı uygulama yöntemi denenecektir. Topraktan TRIA uygulamalarında organik atıktan üretilen pelet gübresine TRIA ilave edilerek uygulanacaktır. Elde edilen sonuçlara göre en etkin olan TRIA dozu ve yöntemi belirlendikten sonra, farklı su stresi koşullarında, patates bitkisi üzerinde iki yıl arazi denemesi yürütülecektir. Tam şansa bağlı blok deneme desenine göre en etkin TRIA uygulama dozu, 4 farklı sulama seviyesi (sulama suyu ihtiyacının %50, %65, %80 ve %100’ü), 3 farklı TRIA uygulama dönemi (tek uygulama: ekimden 30 gün sonra; iki uygulama: ekimden 30 gün ve 45 gün sonra; üç uygulama: ekimden 30, 45 ve 60 gün sonra) ve 3 tekrarlamalı olarak, kontrol grubu ile birlikte toplam 48 parselde deneme yürütülecektir. Sera koşullarında topraktan ya da toprak+yapraktan uygulamanın etkin çıkması durumunda, optimum TRIA içeren pelet gübresi toprağa karışırılarak, topraktan uygulamalarında stres koşullarında etkinliği test edilecektir. Denemede ana parsellerde sulama seviyesi uygulamaları olacaktır. Deneme süresi sonucunda yumrular ve toprak üstü aksamlar hasat edilerek, verim ve verim parametreleri belirlenecektir. Verim tepki etmeninde (ky) ve su üretkenliğindeki değişim ortaya konulacaktır. Ayrıca antioksidan enzim, fotosentez, amino asit ve hormon içerikleride belirlenerek, TRIA uygulamasının stres koşullarına bağlı olarak bitkide meydana getireceği biyokimyasal etkiler de incelenecektir.